Ontwikkelingen bij vakbonden
Het aantal mensen dat lid is van een vakbond neemt de laatste tien jaren gestaag af. Het aantal leden is de laatste 5 jaar met bijna 200.000 afgenomen naar totaal 1,7 miljoen leden. Volgens onderzoekers zijn het vooral mannen die zich hebben afgemeld, het aantal vrouwen dat lid is van een vakbond is juist gestegen. Zijn vakbonden een verschijnsel dat tot het verleden behoort? Nee, zeker niet:
- er zijn nog steeds heel veel mensen lid van een vakbond
- vakbonden hebben een zeer belangrijke rol bij het vaststellen en afsluiten van CAO’s, waar nog steeds 70 tot 75% van de werknemers onder valt
- veel bedrijven zonder CAO kijken toch naar wat er in CAO’s gebeurt en gebruiken dit als leidraad
- vakbonden kunnen uitstekende en noodzakelijke (juridische) ondersteuning bieden aan werknemers die een arbeidsconflict hebben met hun werkgever
- vakbonden kunnen misstanden in allerlei branches aan de kaak stellen
Rol vakbonden bij verkiezingen ondernemingsraden
Het is al heel lang dat vakbonden kandidaten mogen voordragen bij de verkiezingen voor ondernemingsraden. Volgens de regels uit het reglement ondernemingsraden:
- vakbonden moeten uiterlijk 13 weken vóór de verkiezingsdatum bericht krijgen van het plaats vinden van verkiezingen
- tot uiterlijk 6 weken vóór de verkiezingen mogen vakbonden kandidaten(lijsten) aanmelden of indienen
- als een vakbond een kandidatenlijst heeft ingediend, dan kunnen leden van die vakbond geen vrije lijst indienen, hun naam mag wel voorkomen op een vrije lijst die door anderen wordt ingediend
Relatie ondernemingsraden en vakbonden
In principe houdt een ondernemingsraad zich niet bezig met primaire arbeidsvoorwaarden en is het overleg hierover voorbehouden aan de vakbonden. Heel soms kiest een bedrijf ervoor om met de eigen ondernemingsraad (die daar dan ook voor kiest) een eigen arbeidsvoorwaarden regeling af te spreken, dit is tegelijkertijd ook een aantasting van de rol van de vakbonden.
Ondernemingsraden kunnen in de voorkomende gevallen veel plezier hebben van een vakbond:
- als informatiebron, bv. bij interpretaties over de toepassing van een CAO, waarbij de ondernemingsraad de naleving bevordert van de afgesproken arbeidsvoorwaarden (art.28 WOR)
- soms als gesprekspartner met directie en vakbond als de onderneming van de CAO wil afwijken
- doorverwijzen van zaken waar werknemers tegen aan lopen, die meer van individuele aard zijn
- als informatiebron en ondersteuning, daar waar er geen CAO geldt en de ondernemingsraad zelfstandig onderhandelt over het pakket van arbeidsvoorwaarden.
